Herbicydy doglebowe – co to jest, kiedy i w jakich uprawach je stosować?

Odpowiednio wczesna kontrola zachwaszczenia to fundament wysokich plonów w każdej uprawie. W walce o zasoby młode rośliny uprawne często przegrywają z dynamicznie rozwijającymi się chwastami. Kluczowym elementem technologii ochrony są herbicydy doglebowe, które stanowią pierwszą linię obrony, zabezpieczając uprawy jeszcze przed wschodami chwastów. Zrozumienie ich mechanizmu działania, warunków skuteczności i właściwego doboru do uprawy jest kluczowe dla rentowności produkcji rolnej.

Jakie są środki doglebowe?

Doglebowe środki chwastobójcze to herbicydy, których substancja czynna aplikowana jest bezpośrednio na powierzchnię gleby, a nie na części zielone roślin. W przeciwieństwie do herbicydów nalistnych, ich podstawowym zadaniem jest działanie przedwschodowe, czyli zniszczenie chwastów, zanim jeszcze pojawią się na powierzchni pola. 

Jak działają herbicydy doglebowe?

Herbicyd doglebowy tworzy na powierzchni lub w wierzchniej warstwie gleby cienką, aktywną barierę. Kiełkujące siewki chwastów, próbując przebić się przez tę warstwę, pobierają substancję czynną. W zależności od grupy chemicznej środek chwastobójczy doglebowy jest absorbowany przez korzeń zarodkowy lub koleoptyl.

Po wniknięciu do wnętrza siewki, substancja aktywna zakłóca kluczowe procesy życiowe, np. hamuje podziały komórkowe w stożkach wzrostu, blokuje fotosyntezę lub syntezę barwników (powodując bielenie roślin). Efektem jest zamieranie chwastu tuż po skiełkowaniu, często jeszcze pod powierzchnią ziemi.

Kiedy pryskać doglebowo?

Aplikację herbicydu doglebowego należy przeprowadzać przedwschodowo, czyli po siewie, ale przed wschodami rośliny uprawnej. W praktyce zabieg ten wykonuje się najczęściej w ciągu 3–5 dni po siewie. Precyzyjny termin aplikacji jest decydujący dla powodzenia zabiegu doglebowego.

Kluczowym czynnikiem warunkującym skuteczność jest wilgotność gleby. To właśnie woda jest nośnikiem, który “aktywuje” herbicyd doglebowy, przemieszczając go do strefy kiełkowania nasion chwastów. Aplikacja na przesuszoną glebę, bez prognozowanych opadów, jest wysoce ryzykowna i zazwyczaj nieskuteczna. Substancja czynna pozostaje nieaktywna na powierzchni, a dodatkowo ulega szybszej fotodegradacji (rozkładowi przez światło słoneczne).

Kluczowym czynnikiem warunkującym skuteczność herbicydu doglebowego jest wilgotność gleby.

W niektórych uprawach, np. zbożach, zabiegi doglebowe są mniej popularne niż nalistne, jednak herbicyd doglebowy w pszenicy aplikowany jesienią, tuż po siewie, może być fundamentem skutecznej ochrony przed miotłą zbożową czy przytulią czepną. Coraz częściej stosuje się też herbicydy doglebowe w zbożach jarych.

Jaki oprysk doglebowy na chwasty wybrać?

Nie istnieje jeden uniwersalny środek doglebowy na chwasty. Wybór konkretnego preparatu musi być poprzedzony analizą kilku czynników.

• Spektrum zwalczanych chwastów: Należy zidentyfikować, jakie chwasty stanowią największe zagrożenie na danym polu – chwasty jednoliścienne czy chwasty dwuliścienne i jakie konkretnie gatunki. Do tego dobiera się substancje czynne.
• Selektywność dla uprawy: Preparat musi być bezpieczny dla rośliny uprawnej.
• Rodzaj gleby: Na glebach ciężkich, ilastych, a zwłaszcza bogatych w materię organiczną (np. czarnoziemy, rędziny), substancje czynne są silniej wiązane przez kompleks sorpcyjny. Wymagają one stosowania wyższych z zalecanych dawek. Na glebach lekkich, piaszczystych, dawki muszą być niższe, aby uniknąć fitotoksyczności dla rośliny uprawnej.
• Następstwo roślin: To krytyczny aspekt agrotechniczny. Wiele herbicydów doglebowych wykazuje długie działanie rezydualne (pozostawanie w glebie). Zastosowanie np. niektórych substancji w kukurydzy może wykluczyć uprawę rzepaku lub buraka cukrowego jako rośliny następczej. Należy bezwzględnie czytać etykietę pod kątem ograniczeń w płodozmianie.

Jaki herbicyd doglebowy jest skuteczny na ziemniaki?

Technologia ochrony ziemniaka silnie bazuje na zabiegach doglebowych. Najczęściej stosuje się herbicydy doglebowe w ziemniaku zawierające chlomazon, prosulfokarb lub pendimetalinę. Należy mieć na uwadze, że wiele odmian ziemniaka jest wrażliwych na metrybuzynę. Najlepsze efekty dają herbicydy wieloskładnikowe bądź mieszaniny, które poszerzają spektrum działania.

Jaki oprysk doglebowy na kukurydzę?

Herbicydy doglebowe w kukurydzy mają na celu głównie zwalczanie chwastnicy jednostronnej oraz podstawowych chwastów dwuliściennych (komosa, szarłat, rdesty). Zazwyczaj w uprawie kukurydzy wykorzystuje się takie substancje jak terbutylazyna, mezotrion czy chlomazon.

Herbicydy doglebowe w zbożach ozimych

Jesienna ochrona herbicydowa zbóż ozimych to kluczowy element walki z miotłą zbożową (w tym z biotypami odpornymi na herbicydy wiosenne) oraz chwastami dwuliściennymi. Zabiegi wykonuje się zarówno w terminie przedwschodowym, jak i powschodowym. Standardem w zbożach są herbicydy wieloskładnikowe, zapewniające kompleksową ochronę. Doglebowo stosuje się takie substancje aktywne jak flufenacet, diflufenikan, prosulfokarm czy pendimetalina.

Jaki oprysk doglebowy na rzepak?

Jesienna ochrona rzepaku ozimego jest kluczowa dla jego przezimowania. Zabieg doglebowy wykonuje się tuż po siewie (zazwyczaj do 3 dni). Najpopularniejszą i najskuteczniejszą opcją herbicydu doglebowego na rzepak są mieszaniny różnych substancji czynnych. Najczęściej wykorzystuje się chlomazon, metazachlor, chinomerak, pendimetalina czy petoksamid.