Insektycydy w rzepaku – jak działają, kiedy je stosować i jakie szkodniki zwalczają?

Ważnym elementem płodozmianu jest rzepak. Szkodniki łodygowe i łuszczynowe atakujące plantacje rzepaku mogą powodować straty w plonach sięgające nawet kilkudziesięciu procent. Szczególne znaczenie powinna więc odgrywać ochrona rzepaku przed szkodnikami, która ograniczy zagrożenie ze strony niepożądanych owadów, co przełoży się na wielkość i jakość osiąganych plonów.

Rzepak – szkodniki

Spektrum szkodników zagrażających uprawie rzepaku jest szerokie i obejmuje gatunki, które mogą stanowić zagrożenie na plantacji zarówno jesienią, jak i wiosną. Szkodniki w rzepaku to poważny problem, a jednym z elementów prawidłowo prowadzonej uprawy jest ochrona rzepaku przed szkodnikami. Aby zapewnić roślinom skuteczną ochronę przed szkodnikami, należy wiedzieć, jakie gatunki szkodliwych owadów mogą zagrażać rzepakowi w poszczególnych fazach rozwojowych i czym je zwalczać.

Szkodniki łodygowe rzepaku

Na plantacjach rzepaku szczególnie groźne są szkodniki łodygowe rzepaku. Do najważniejszych szkodników łodygowych rzepaku należą:

• chowacz brukwiaczek (Ceutorhynchus napi Gyll.),
• chowacz czterozębny (Ceutorhynchus pallidactylus Marsh),
• chowacz granatek (Ceutorhynchus sulcicollis Payk).

Chrząszcze te należą do rodziny ryjkowcowatych, a stadium zimującym są osobniki dorosłe. Miejscem ich zimowania są resztki roślin, poza tym zimują również w glebie – na głębokości od 5 do 10 cm.

Rzepak – szkodniki łuszczynowe

Monitoring szkodników łuszczynowych warto rozpocząć w okresie, w którym kwitnie rzepak. Szkodniki łuszczynowe występujące najczęściej na plantacji rzepaku to:

• chowacz podobnik (Ceutorhynchus assimilis Payk),
• pryszczarek kapustnik (Dasyneura brassicae).

Samice obu gatunków szkodników rzepaku składają do wnętrza formujących się łuszczyn jaja, z których wylęgają się żywiące się nasionami larwy. Niekorzystnie na wielkość i jakość plonów wpływać mogą również wciornastki, których larwy i osobniki dorosłe żerują na nasionach.

Jesienne szkodniki rzepaku

Najgroźniejsze jesienne szkodniki rzepaku, które niezwalczane mogą powodować znaczne straty w wielkości i jakości plonów, to:

• chowacz galasówek,
• gnatarz rzepakowiec,
• śmietki kapuściane,
• rolnice,
• tantniś krzyżowiaczek,
• pchełki ziemne i pchełka rzepakowa.

Obecność jesiennych szkodników w rzepaku sprawia, że rośliny stają się słabsze, poza tym pogorszeniu ulega ich odporność na niekorzystne oddziaływanie stresów biotycznych i abiotycznych.

Wiosenne szkodniki rzepaku

Jeśli chodzi o pojawiające się szkodniki w rzepaku, wiosna to okres, w którym szczególną uwagę należy zwrócić na chowacze łodygowe. Najwcześniej pojawiające się wiosenne szkodniki rzepaku to chowacz granatek. Następnie pojawia się chowacz brukwiaczek oraz chowacz czterozębny. W okresie tworzenia kwiatostanu oraz kwitnienia rzepaku zagrożeniem jest słodyszek rzepakowy, z kolei w okresie tworzenia łuszczyn na plantacjach rzepaku pojawiają się szkodniki łuszczynowe, do których zalicza się chowacz podobnik oraz pryszczarek kapustnik. Łuszczyny mogą być atakowane również przez mszycę kapuścianą. Odpowiednio dobrane insektycydy w rzepaku wiosną to sprawdzony sposób na eliminację wyżej wymienionych szkodliwych owadów.

Ochrona rzepaku przed szkodnikami

Rośliny rzepaku narażone są na atak szkodników już od wschodów oraz rozwoju pierwszych liści. Dlatego ochrona insektycydowa rzepaku powinna stanowić obowiązkowy element agrotechniki, zwłaszcza że przedłużająca się jesień sprzyja pojawianiu się dużych ilości szkodników. Ważnym elementem ochrony rzepaku przed szkodnikami jest obserwacja nasilenia szkodników i sprawdzanie progów ekonomicznej szkodliwości. Wykonany odpowiednim preparatem oprysk na szkodniki w rzepaku wpłynie korzystnie na kondycję roślin oraz wielkość i jakość plonów.

Zwalczanie szkodników w rzepaku

Do najważniejszych przyczyn wzrostu zagrożenia plantacji rzepaku ze strony szkodników zalicza się uproszczenia agrotechniczne oraz zmiany klimatu i wadliwy płodozmian. Jeśli chodzi o zwalczanie szkodników w rzepaku, warto stosować zarówno metody agrotechniczne, jak i mechaniczne oraz chemiczne. Najskuteczniejszą metodą zwalczania szkodników rzepaku jest stosowanie insektycydów.

Jesienne zwalczanie szkodników w rzepaku

Presja ze strony szkodników w rzepaku jesienią w dużym stopniu uzależniona jest od przebiegu pogody. Wykonując oprysk na szkodniki w rzepaku, uwagę należy zwrócić na rodzaj stosowanego preparatu. Ze względu na zmienne warunki pogodowe warto wybierać środki owadobójcze o podwyższonej odporności na zmywanie. Istotne jest również spektrum zwalczanych szkodników.

Wiosenna ochrona rzepaku przed szkodnikami

Uprawy rzepaku atakowane są wiosną przez szkodniki, które mogą powodować znaczne uszkodzenia roślin,  a także przyczyniać się do spowolnienia ich wzrostu i rozwoju. Ochrona rzepaku przed szkodnikami wiosną powinna opierać się na prowadzonym systematycznie monitoringu, na podstawie którego można określić czas, w którym należy wykonać oprysk na szkodniki.

Kiedy wykonywać oprysk na szkodniki w rzepaku?

W celu precyzyjnego ustalenia terminu pojawu szkodników na plantacjach i ich stopnia nasilenia, a także terminu wykonania oprysku konieczny jest systematyczny monitoring upraw. Dobrą metodą do ustalenia terminów, w jakich powinny być stosowane środki owadobójcze na rzepak, są żółte naczynia do monitorowania szkodników rzepaku, które stanowi owalny lub kwadratowy pojemnik. Żółte naczynie należy regularnie monitorować, aby zaobserwować naloty szkodników na rośliny rzepaku. Oprysk należy wykonać w momencie nalotu szkodnika na plantację.

Jakie środki owadobójcze na rzepak wybrać?

Skuteczna ochrona rzepaku przed szkodnikami opiera się między innymi na zastosowaniu preparatów przeznaczonych do zwalczania konkretnych gatunków owadów szkodliwych. Przed wyborem insektycydu warto dokładnie zapoznać się z asortymentem produktów, a także spektrum szkodników, jakie poszczególne preparaty zwalczają.

Źródła

• Grala B., Mrówczyński M., Ciesielski F., Dorna J., Wachowiak H., Urban M., Opłacalność łącznego stosowania insektycydów z fungicydami w rzepaku ozimym. Materiały … Sesji Naukowej Instytutu Ochrony Roślin. 1991, 31 (2), s. 247-252. 
• Jarecki W., Buczek J., Bobrecka-Jamro D., Efektywność ochrony insektycydowej rzepaku ozimego acetamiprydem. Fragmenta Agronomica. 2014, 31 (1), s. 18-24. 
• Kobus A., Rzepak powinien być zaprawiany insektycydami. Farmer. 2019, 06, s. 76-78. 
• Mrówczyński M., Ciesielski F., Wachowiak H., Widerski K., Grala B., Sieńkowski A., Seta G., Stobecki S., Urban M., Badania nad łącznym stosowaniem insektycydów z nawozami do dolistnego dokarmiania rzepaku ozimego. Postępy Nauk Rolniczych. 1993, 40 (6), s. 69-72. 
• Seta G., Drzewiecki S., Mrówczyński M., Zastosowanie nowych insektycydów w zwalczaniu słodyszka rzepakowego (Meligethes aeneus F.) na rzepaku jarym i ich wpływ na plonowanie roślin. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops. 1998, 19 (1), s. 301-306. 
• Seta G., Łączne stosowanie insektycydów i fungicydów w ochronie rzepaku ozimego w okresie kwitnienia i zawiązywania łuszczyn. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops. 2003, 24 (1), s. 183-191.
• Seta G., Ledzińska E., Efektywność zwalczania szkodników w czasie pąkowania rzepaku ozimego w zależności od rodzaju zastosowanych insektycydów oraz liczby wykonanych zabiegów. Progress in Plant Protection. 2011, 51 (2). 
• Seta G., Wolski M., Mrówczyński M., Zastosowanie nowych insektycydów i ich mieszanin z fungicydami w programie ochrony łuszczyn rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops. 2007, 28 (2), s. 283-292. 
• Węgorek P., Mrówczyński M., Zamojska J., Wpływ insektycydów na ilość i jakość plonu rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops. 2009, 30 (2), s. 257-263. 
• Zamojska J., Węgorek P., Dworzańska D., Strategia zapobiegania powstawania odporności szkodników na insektycydy stosowane w rzepaku. Wieś Jutra. 2016, 3, s. 11-12.