Słonecznik

Nasiona słonecznika do siewu 

Słonecznik to roślina oleista należąca do rodziny astrowatych. W roku 2020 powierzchnia uprawy słonecznika wynosiła 12 tysięcy hektarów, a 2022 roku już 65 tysięcy hektarów. Roślina ta zyskuje coraz większą popularność ze względu na wysoką opłacalność i łatwość uprawy.

Jakie są zalety uprawy słonecznika?

Słonecznik ma niskie wymagania uprawowe, dzięki czemu nie wymaga dużych nakładów finansowych oraz czasowych.

Uprawa słonecznika wpływa pozytywnie na jakość gleby, poprawiając warunki dla roślin uprawianych następczo. Jego silnie rozbudowany system korzeniowy generuje kwasy, które sprzyjają przekształcaniu fosforu w lepiej przyswajalny dla roślin. 

Słonecznik wytwarza również substancje ograniczające rozwój chwastów, a przy odpowiednim zmianowaniu może być skutecznym narzędziem w przerwaniu cyklu życiowego szkodników roślin uprawnych.

Jakie odmiany słonecznika wybrać?

Odmiany słonecznika mogą być ziarnowe lub pastewne. Wybór konkretnej odmiany powinien zależeć głównie od planowanego przeznaczenia, ale także od regionu, w którym roślina ma być uprawiana.

Każda odmiana słonecznika charakteryzuje się określoną odpornością na wyleganie, co jest kluczowym kryterium w kontekście niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, takich jak wiatr czy burze, które mogą wpływać negatywnie na plon.

Ponadto odmiany słonecznika o silnym wigorze mogą lepiej radzić sobie z presją ze strony chwastów, co wpływa korzystnie na ich rozwój w początkowych fazach wzrostu.

Dobór odmian słonecznika, a stanowisko glebowe

Przy doborze odmiany słonecznika należy uwzględnić wymagania dotyczące warunków stanowiskowych oraz tolerancję na stres. Chociaż dla uprawy słonecznika preferowane są gleby zasobne i żyzne, możliwa jest również jego uprawa na słabszych stanowiskach. Odmiany słonecznika dostosowane do gorszych warunków są w stanie zapewnić zadowalające plony, co podkreśla ich elastyczność w kontekście rodzajów gleb i warunków środowiskowych.

Czy warto wybrać kwalifikowane nasiona słonecznika?

Nasiona słonecznika do siewu zakupione u sprawdzonego sprzedawcy to większa szansa na uzyskanie obfitego plonu. Nasiona słonecznika kwalifikowane są wolne od chorób i szkodników, zachowując jednocześnie wysoką zdolność kiełkowania. Nasiona słonecznika z własnego rozmnożenia nie dają takiej gwarancji, dlatego pomimo wyższego kosztu początkowego, inwestycja w zakup kwalifikowanych nasion przynosi większe korzyści.

Uprawa słonecznika

Wymagania stanowiskowe słonecznika

Słonecznik najlepiej rozwija się na zasobnych i żyznych glebach, na kompleksie pszennym bardzo dobrym oraz dobrym. Niemniej jednak, w praktyce słonecznik jest tolerancyjny względem słabszych gleb i osiąga na nich przyzwoite plony.

W celu uzyskania optymalnych wyników, gleby przeznaczone pod uprawę słonecznika powinny mieć unormowany odczyn, na poziomie 6,6–7,2 pH. W przypadku gleb zakwaszonych zaleca się przeprowadzenie wapnowania, najlepiej jesienią roku poprzedzającego siew nasion ziarna słonecznika.

Termin siewu słonecznika

Optymalnym terminem wysiewu słonecznika jest druga połowa kwietnia, kiedy to kwitną mniszek lekarski, czarna porzeczka i czereśnia. Aby osiągnąć najlepsze rezultaty, temperatura gleby na głębokości siewu słonecznika powinna wynosić 6–8°C. Zbyt niskie temperatury mogą spowodować opóźnienie wschodów, natomiast zbyt wysokie mogą uniemożliwić słonecznikowi osiągnięcie dojrzałości przed zbiorami. 

Ile nasion słonecznika na hektar wysiać?

Gęstość siewu słonecznika powinna wynosić ok. 65 000–70 000 nasion/ha w rozstawie 55–75 cm. W przypadku opóźnionego siewu lub słabego stanowiska warto obniżyć obsadę, aby rośliny nie musiały konkurować o wodę i składniki pokarmowe.

Termin zbioru nasion słonecznika

Optymalny moment na zbiór słonecznika następuje, gdy wilgotność ziarna nie przekracza 20%, a rośliny zaczynają zasychać. Ten etap zazwyczaj przypada na pierwszą połowę września, ale w ostatnich latach w wielu regionach Polski przesuwa się aż do października. Zbyt wcześnie przeprowadzone zbiory słonecznika mogą skutkować pustymi łuskami. Kluczowe jest przeprowadzenie zbiorów przed nadejściem jesiennej pogody, która sprzyja rozwojowi chorób grzybowych słonecznika.

Zagrożenia w uprawie słonecznika

Choroby grzybowe słonecznika

Najczęstsze choroby w uprawie słonecznika to:

• zgnilizna twardzikowa,
• szara pleśń,
• plamistość łodyg słonecznika,
• mączniak rzekomy i prawdziwy,
• rdza,
• septorioza,
• alternarioza słonecznika.

Chwasty w słoneczniku

W słoneczniku rozwijają się różne gatunki chwastów, które wymagają zastosowania odpowiednio dobranych herbicydów. Stanowią zagrożenie, konkurując ze słonecznikiem o wodę i składniki pokarmowe, dlatego tak ważna jest regularna lustracja plantacji i eliminacja niepożądanych gatunków.

Szkodniki słonecznika

Owady w uprawie słonecznika nie stanowią dużego zagrożenia – najbardziej szkodliwa jest obecność ptaków. Najczęściej spotykanymi insektami są:

• drutowce,
• miniarki,
• mszyce,
• pędraki,
• rolnice,
• zmieniki.

Zabiegi ochronne dla uprawy słonecznika

Aby skutecznie zapobiec chorobom grzybowym słonecznika, konieczne jest zastosowanie zaprawy grzybobójczej. Kwalifikowane nasiona słonecznika zazwyczaj są zaprawione już w momencie zakupu. Na obszarach o wysokim ryzyku infekcji patogenami zaleca się wykonanie dwóch oprysków – zapobiegawczego i interwencyjnego.

W celu zwalczania chwastów na plantacjach słonecznika zaleca się stosowanie herbicydów przedwschodowych i powschodowych.

Uprawa słonecznika wymaga również ochrony przed szkodnikami, jednak na ten moment w Polsce dostępne są jedynie metody biologiczne.

Zabiegi pielęgnacyjne w uprawie słonecznika

Uprawa słonecznika nie wymaga zbyt skomplikowanej pielęgnacji. Aby zapobiec chorobom grzybowym, istotne jest utrzymanie czteroletniej przerwy między kolejnymi uprawami słonecznika na tym samym obszarze. Warto również rozważyć użycie odstraszaczy ptaków, ponieważ ich inwazja jest dość częsta w tej uprawie.

Plonowanie słonecznika

Plon słonecznika zależy w dużym stopniu od genetyki danej odmiany, a także przebiegu pogody i zagrożeń ze strony agrofagów. Przeciętny plon wynosi 3 t/ha.

Opłacalność uprawy słonecznika

Ze względu na niewielkie wymagania, słonecznik jest jedną z najbardziej opłacalnych upraw rolniczych. Jego uprawa pozwala na obniżenie nakładów pracy i środków finansowych, dzięki czemu jest wysoce rentowna.

Jak przechowywać ziarna słonecznika?

Nasiona słonecznika charakteryzują się wysoką wilgotnością, co sprzyja szybkiemu rozpoczęciu procesu ogrzewania nasion. Zjawisko to sprzyja rozwojowi patogenów, dlatego odpowiednie przygotowanie ziarna przed przechowywaniem jest niezbędne.

Tuż po zbiorze konieczne jest obniżenie zawartości zanieczyszczeń w ziarnach do poziomu nieprzekraczającego 2%, a także zmniejszenie wilgotności do około 6–7%. Temperatura suszenia słonecznika zależna jest od cech konkretnej odmiany.

Przygotowane w taki sposób nasiona słonecznika mogą być przechowywane przez okres nawet do 6 miesięcy, przy utrzymaniu temperatury na poziomie około 10°C. Ważne jest regularne wietrzenie pomieszczenia, aby utrzymać odpowiednie warunki przechowywania nasion.

Gdzie kupić nasiona słonecznika?

Materiał siewny słonecznika warto kupować od sprawdzonych sprzedawców oferujących wyłącznie kwalifikowany materiał siewny. Nasiona słonecznika kwalifikowane to gwarancja określonych parametrów nasion, poziomu plonowania oraz pewność, że materiał siewny jest wolny od chorób i szkodników. Procam oferuje wyłącznie przebadane odmiany słonecznika, dopasowane do lokalnych warunków.

Ceny nasion słonecznika do siewu

Ceny ziarna słonecznika do siewu mogą być różne w zależności od przeznaczenia, odmiany oraz wielkości opakowania. Dokładny koszt zakupu jednostki siewnej można uzyskać kontaktując się z przedstawicielem handlowym Procam. Wszelkie dane kontaktowe dostępne są w zakłądce kontakt.

Źródła

• Rosiak, E. (2019). Rynek nasion oleistych i produktów ich przerobu w Unii Europejskiej. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 19(2).
• Dabrowska, B. (2019). Słonecznik zamiast soi-odczuwalna oszczędność. Tygodnik Poradnik Rolniczy, (40 [802]).
• Romel, E., & Wroniak, M. (2021). Rynek surowców oleistych w UE w latach 2000-2019. Przemysł Spożywczy, 75.
• Federowska, B. (1973). Charakterystyka słonecznika oleistego i możliwości jego uprawy w Polsce. Postępy Nauk Rolniczych, 20(5).
• Tobola, P., Musnicki, C., & Musnicka, B. (1996). Reakcja dwóch odmian słonecznika oleistego o zróżnicowanym genotypie na nawożenie azotem. Rośliny Oleiste-Oilseed Crops, 17(2).
• Kluza-Wieloch, M., & Musnicki, C. (2010). Tempo kwitnienia koszyczków i kwiatów u różnych odmian słonecznika zwyczajnego (Helianthus annuus L.). Rośliny Oleiste-Oilseed Crops, 31(1).
• Mowszowicz, J., & Herezniak, J. (1971). Zrastanie się koszyczków u słonecznika zwyczajnego Helianthus annuus L. Wiadomości Botaniczne, 15(2).
• Kluza, M., & Musnicki, C. (1999). Jakość niełupek różnych typów odmian słonecznika zwyczajnego (Helianthus annuus L.) w zależności od miejsca ich położenia w koszyczku. Rośliny Oleiste-Oilseed Crops, 20(1).
• Wilczewski, E. (2004). Wpływ sposobu nawożenia na plon biomasy roślin niemotylkowatych uprawianych w międzyplonie ścierniskowym. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura, 3(1), 139-148.
• Wilczewski, E., & Skinder, Z. (2005). Zawartość i akumulacja makroskładników w biomasie roślin niemotylkowatych uprawianych w międzyplonie ścierniskowym. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura, 4(1).